آموزش اصول خبرنگاری و خبر نویسی ( ۵ )

اگر آموزش اصول خبرنگاری و خبر نویسی را با ما دنبال می کنید می دانید که در بخش های پیشین درباره اهمیت خبر و خبرگزاری در جامعه، عناصر خبر، اصول خبر نویسی، قواعد تیتر نویسی، قواعد لید نویسی، عوامل خبر، صفات خبرنگار، مفاهیم اساسی در خبر نویسی، گزینش گری خبر، انواع خبر، لید خبر، اصول نگارش لید، انواع لید، گزارش نویسی، مراحل عملی تهیه گزارش تحقیقی، خصایص یک گزارش خوب، اصول و قواعد نگارش تیتر، اجزای تیتر، سبک های نگارش و … مطالبی ارائه شد. در این بخش ادامه مباحث مربوط به این مطلب را پی می گیریم. لطفاً ما را همراهی کنید.

انواع روزنامه نگاری

۱- روزنامه نگاری آزادی گرا: بعد از جنگ جهانی اول تا اواسط دهه ۱۹۶۰ را در بر می گیرد و بر گزارش واقعیت ها استوار می باشد. این روزنامه نگاری به ۴ دسته تقسیم می شود.

(۱- روزنامه نگاری عینی ۲- روزنامه نگاری تشریحی ۳- روزنامه نگاری عمقی ۴- روزنامه نگاری تحقیقی)

۱-۱- روزنامه نگاری عینی: والتر لیپمن در سال ۱۹۲۰ تحقیقی به سنجش صحت اخبار نیویورک تایمز پرداخت و در آخر پژوهش به جهت گیری های شخصی و گزارش مغرضانه خبرنگاران این روزنامه انتقاد کرد و عقیده داشت اخبار همان گونه که اتفاق می افتد مورد توجه نبوده بلکه آن طور که خبرنگاران دوست داشته اند مطرح می شده است. لیپمن به روزنامه نگاری واقعیت جو وعینی گرا توجه داشت و به تأثیر ندادن احساسات و تمایلات و علاقه های شخصی توجه داشت و عقیده داشت که اخبار باید بدون بی طرفی منتشر شود و گاهی اوقات به این روزنامه نگاری مخالف جو هم گفته می شود.

۱-۲- روزنامه نگاری تشریحی: در سال ۱۹۲۲ و با انتشار هفته نامه تایم نامگذاری شد روزنامه نگاران این هفته نامه عقیده داشتند اخبار روزانه درباره رویدادها، نیازهای خوانندگان را ارضا نمی کند و عقیده داشتند که گزارش های خبری به صورت دقیق تر در اختیار مخاطبان قرار باید بگیرد بنابر این به تفسیر، تشریح و تجزیه و تحلیل اخبار به طور دقیق می پرداختند.

۱-۳- روزنامه نگاری عمقی: از طرفداران این روزنامه نگاری میخائیل کاپ می باشد و روزنامه نگاران آمریکائی برای کامل تر کردن گزارش های خبری به بررسی عمقی مطالب می پرداختند و زمان زیادی صرف مطالعه و بررسی رویداد می گذاشتند تا گزارش خبری دقیق و کامل در اختیار مخاطبان قرار بگیرد. انتقاد وارد شده به این روزنامه نگاری: ۱- وقت زیادی نیاز بود برای کامل کردن اطلاعات ۲- نیاز به وسعت انتشار در صفحات نشریه بود.

۱-۴- روزنامه نگاری تحقیقی: از سال ۱۹۷۰ توسط کارل برن نشتاین و باب ود وارد مطرح شده این روزنامه نگاری بیشتر به وقایع سیاسی توجه داشت و خبرنگاران پوشش های فراوانی برای کسب واقعیت تلاش می کردند که اطلاعاتی که مخفی مانده آشکار نمایند و مخاطبان را در این زمینه مطلع سازند.

۲- روزنامه نگاری انتقاد گرا:

در این نوع روزنامه نگاری به خبرنگاری متعهد و مدافع گر توجه دارد در واقع به جای تمرکز به اخبار بر روی آزادی و عینیت و مسئولیت و تعهد وسایل ارتباط جمعی تکیه دارد. به سه دسته تقسیم می شود.

(۱- روزنامه نگاری زیر زمینی یا اعتراض گر

۲- روزنامه نگاری متعهد :

۲-۱- روزنامه نگاری مدافع گر

۲-۲- روزنامه نگاری مشارکت جو

۳- روزنامه نگاری نوین)

۲-۱- روزنامه نگاری زیر زمینی یا اعتراض گر: در فاصله سال های ۱۹۶۴ تا ۷۳ مطرح بود توسط دانشجویان جوان که مخالف با وضع مستقر و ارزش های سیاسی، اجتماعی مورد حمایت نظام آمریکا صورت گرفت این نشریات ۴ صفحه ای با قد کوچک منتشر می شد که مخالفت خود را نسبت به تبعیض نژادی، ادامه جنگ ویتنام، معیارهای مادی جامعه مصرفی، نا برابری زنان و مردان و آلودگی محیط زیست مطرح می کردند و به مطبوعات زیر زمینی معروف بودند ولی کارشان غیر قانونی نبود. این روزنامه نگاری به روزنامه نگاری اعتراض گر معروف بود.

۲-۲- روزنامه متعهد:

۲-۲-۱- مدافع گر: که نقش دفاعی به عهده دارند و بر مبنای هدف‌ها و مقاصد موردنظر در مورد رویدادها و مسائل خاص سیاسی و اجتماعی موضع‌گیری می‌کردند.

۲-۲-۲- رونامه‌نگاری مشارکت‌جو: در واقع روزنامه‌نگاران درجریان رویداد اجتماعی و سیاسی مشارکت فعالانه داشتند به طوری که روزنامه‌نگار با توجه به مسئولیت و تعهد اجتماعی خویش درگیر واقعیت می‌شد.

۲-۳- روزنامه‌نگاری نوین: در سال ۱۹۰۸ توسط تام ولف مورد توجه بود. کاربرد این سبک داستان‌های تخیلی بلند و کوتاه بود هم از واقعیت عینی رونامه‌نگاری و هم واقعیت ذهنی در داستان استفاده می‌شد.

ویژگی‌های کسب روزنامه‌نگاری نوین

۱- توجه به شخصیت فردی: روزنامه‌نگار با مصاحبه‌‌های پیاپی با مصاحبه‌شوندگان سعی می‌کرد احساسات آنان را در زمان وقوع اتفاق ثبت کند.

۲- بیان جزئیات نمادی: توجه به طرز لباس پوشیدن، ‌حرکات،‌ عادات غذا خوردن، راه رفتن، و محل زندگی برای آشنایی بیشتر مخاطبان

۳- گفت‌و‌شنود وسیع: منظور این می‌باشد که گفته‌های مصاحبه‌شونده‌ها عیناً و به طور مستقیم نقل گردد.

۴- توصیف صحنه به صحنه: این گزارش‌ها به درد مجلات ماهانه و فصلی و یا کتاب‌نگاری می خورد و بیش از هر چیز به واقعیت ذهنی توجه دارد و از عینی‌گرایی فاصله‌ می‌گیرد و انتقادی که وارد است خبرنگار نمی‌تواند هفته‌ها و ماه‌ها برای تهیه یک‌گزارش زمان بگذارد.

سبک های تنظیم خبر:

۱ـ سبک هرم وارونه(INVERTED_PYRAMID STYLE):

کارآمد ترین و رایج ترین سبک تنظیم خبر سبک هرم وارونه نام دارد. در این سبک به ترتیب مهم ترین مطلب رویداد در ابتدای خبر و کم ارزش ترین مطلب در انتها قرار می گیرد. از سوی دیگر در این روش ( به دلیل ضیق وقت مخاطبان )، خواننده با مطالعه ابتدای خبر می تواند دریابد بقیه خبر برای او مفید است یا نه؟

مزایا:

الف) زمان برای دریافت مهم ترین قسمت مطلب کوتاه است. ( سرعت انتقال خبر)

ب) لید دارد که در آن مهم ترین بخش خبر ارائه می شود.

ج) سادگی ویرایش، تیتر نویسی و صفحه آرایی.

د) خبر بر پایه ارزش مطالب تنظیم می شود.

معایب:

الف) خبر هیچ گاه کامل نیست، چون مهم ترین قسمت های آن انتخاب شده است.

ب) سلیقه خبرنگار در اولویت بندی بخش های خبر زیاد است.

ج) توالی زمانی خبر از هم گسسته می شود.

د) گاهی خواننده با خواندن لید به ادامه خبر نمی پردازد.

ه) گاهی آنچه در لید گفته شده،در متن تکرار می شود.

درباره ترتیب ارائه مطالب به سبک هرم وارونه باید بسته به تعداد موضوعات خبر به ارائه مطالب پرداخت.

*در خبرهای یک موضوعی:

در پاراگراف اول لید نوشته می شود.

در پاراگراف بعدی توضیح بیشتری برای لید می دهیم.

و به ترتیب، توضیحات در هر پاراگراف نسبت به اهمیت آن نوشته می شود تا خبر کامل شود و به پایین ترین سطح که می رسد اهمیت چندانی ندارد ولی صرفاً برای توضیح و تکمیل خبر آمده است.

*در خبرهای چند موضوعی :

ابتدا مهم ترین قسمت خبر را تعیین کرده ، در لید می آوریم و بعد در یک یا چند پاراگراف قسمت اول خبر را تکمیل کرده و بعد قسمت دوم خبر را نوشته، به همان ترتیب در پاراگراف های بعدی این قسمت خبر را تکمیل می کنیم و در نهایت قسمت سوم خبر نوشته و در پاراگراف های بعدی کامل می شود. یعنی اگر قسمت A از قسمت B مهم تر است ، قسمت های A1، A2و… قبل از قسمت B در خبر آورده می شوند.

***باید تأکید کرد سبک هرم وارونه به دلیل سهولت انتقال خبر، مهم ترین و بهترین سبک در خبرنویسی می باشد.

نمونه سبک هرم وارونه

لید : تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی : براساس مصوبه دولت و به منظور افزایش سرمایه گذاری، تقویت و جلب مشارکت کارکنان دولت در بخش تعاون، ماهانه ۳ هزار ریال از حقوق آنان کسر و به حساب تعاونی ها واریز می شود.

پاراگراف ۲: این مصوبه در جلسه ماهانه شورای معاونان وزارتخانه ها به ریاست معاون رئیس جمهور دیروز مورد بررسی قرار گرفت و مقرر شد در این زمینه بخشنامه ای توسط وزارت تعاون به دستگاه های دولتی صادر شود.

پاراگراف ۳: براساس این مصوبه، با توافق کارکنان ماهانه مبلغ ۳ هزار ریال از محل کمک هزینه عایله مندی قانون نظام هماهنگ پرداخت، کسر و به حساب اتحادیه تعاونی مصرف کارکنان دولت و شرکت های تعاونی دستگاه های مربوطه واریز می شود.

پاراگراف ۴: بدین ترتیب با افزایش سرمایه و توان مالی شرکت های تعاونی، امکان سرمایه گذاری کارکنان در فعالیت های تولیدی از طریق تعاونی ها فراهم خواهد شد.

نمونه دیگر:

لید: بانکوک (تایلند) ـ رویتر: یکی از سرنشینان هواپیمای خطوط هوایی بلغارستان در مسیر تایلند ـ ویتنام با استفاده از چتر نجات در آسمان ویتنام از هواپیما بیرون پرید.

به گفته مقامات خطوط هوایی بلغارستان، هنگامی که هواپیمای ایرباس ۳۰۰ خطوط هوایی (جی.اس.اس) در مسیر بانکوک به شهر هوشی مینه (ویتنام) در حال پرواز بود، یکی از مسافران، خدمه هواپیما را با تهدید وادار به باز کردن یکی از درهای هواپیما کرد. یک مقام خطوط هوایی بلغارستان گفت: مسافر یاد شده که به نظر می رسید تبعه ویتنام باشد، ضمن پخش اعلامیه هایی خود نیز به وسیله چتر نجات بر فراز خاک ویتنام به بیرون از هواپیما پرید.مقامات هواپیمایی بلغارستان گفتند که در این حادثه به کسی آسیب نرسیده است.

۲ _ سبک تاریخی (CHRONOLOGICAL STYLE):

در این سبک مطالب با توجه به ترتیب زمانی وقوع تنظیم می شوند.

در صفحات اخبار روز با توجه به نیاز به اطلاع رسانی سریع، تنظیم اخبار به سبک هرم وارونه است، اما در صفحاتی که به ارائه گزارش های تحقیقی و اسناد پرداخته می شود ، می توان از سبک تاریخی استفاده کرد.

سبک تاریخی با مقدمه:

در این نوع در ابتدای خبر مقدمه ای آورده می شود که شباهتی با لید ندارد، زیرا اصولاً مقدمه تنها برای شروع خبر است و حاوی خبر نیست.

مثال:

مقدمه: تهران ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی: اجلاس شورای معاونان وزارتخانه ها به ریاست معاون رییس جمهور جهت بررسی مصوبه دولت در مورد تعاونی ها تشکیل شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان امور اداری و استخدامی کشور، اجلاس ماهانه شورای معاونان اداری و مالی وزارتخانه ها و سازمان های دولتی صبح دیروز به ریاست (نام و نام خانوادگی)، معاون رییس جمهور و دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی و … با حضور (نام و نام خانوادگی)، وزیر تعاون در محل سالن کنفرانس این سازمان تشکیل شد.در این اجلاس مصوبه قبلی هیأت دولت مبتنی بر گسترش و تقویت تعاونی های مصرف کارکنان دولت و افزایش سرمایه گذاری در بخش تعاون یا جلب مشارکت کارکنان دولت بر اساس ماهیانه ۳ هزار ریال از محل کمک هزینه عایله مندی موضوع ماده ۹ قانون نظام هماهنگ پرداخت از حقوق و مزایای کارمندان مطرح و مورد بحث قرار گرفت و مقرر شد به منظور اجرای مصوبه فوق، دستگاههای اجرایی همه ماهه با توافق کارکنان، مبلغ مذکور را به حساب اتحادیه تعاون مصرف کارکنان دولت بر شرکت های تعاونی دستگاههای ذیربط واریز نمایند.

بدین ترتیب با افزایش سرمایه و توان مالی شرکت های تعاونی، امکان سرمایه گذاری کارکنان در فعالیت های تولیدی از طریق شرکت های تعاونی فراهم می شود.

ضمنا قرار بر این شد بخشنامه ای در این زمینه از طرف وزیر تعاون و معاون رئیس جمهور مشترکاً به دستگاه های دولتی صادر شود.

۳ـ سبک تاریخی با لید (CHRONOLOGICAL STYLE WITH LEAD):

این سبک دارای لید است و به صورت ترکیبی از سبک تاریخی و هرم وارونه به نظر می آید.شروع خبر همواره با دادن یک خبر است که حاوی مهم ترین قسمت مطلب است و پس از آن،خبر به همان ترتیب زمانی رویداد ذکر می شود .

این نوع بیشتر در گزارش حوادث بکار می رود، البته در برخی از خبرهای اجتماعی و گزارش برخی جلسات نیز کاربرد دارد.

نمونه (سبک تاریخی با لید):

لید : قاتل فرش فروش ۲۵ ساله ایرانی در کانزاس سیتی (آمریکا) به حبس ابد محکوم شد.

شرح ماجرا: فیلیپ مک وی در بهمن ماه ۱۳۶۷ به همراه دو جوان دیگر آمریکایی در یکی از بزرگراه های کانزاس سیتی راه را بر اتومبیل حامد رضی زاده، فرش فروش ایرانی و مادرش بستند و وی را با شلیک گلوله به قتل رساندند و مادرش را نیز مجروح کردند. قاتلان و ضاربان سپس کیف پول رضی زاده را به سرقت برده و از محل گریختند.

بعدها با نشانه هایی که مادر رضی زاده در اختیار پلیس قرار داد، پلیس این شهر موفق شد، فیلیپ مک وی را بازداشت کند.

فیلیپ مک وی ابتدا منکر قتل رضی زاده شد، اما بعد اعتراف کرد که برای سرقت پول وی، راه را بر اتومبیل او بسته و این فرش فروش ایرانی را به قتل رسانده است.

مطبوعات محل کانزاس سیتی نوشتند هیأت منصفه دادگاه در بهمن ماه سال گذشته فیلیپ مک وی ۲۸ ساله را به خاطر قتل عمد مجرم شناخته بودند و دادگاه منطقه (جانسون) از توابع کانزاس سیتی از ایالت کانزاس،هفته گذشته وی را به حبس ابد محکوم کرد.

اصولاً درسبک تاریخی مطلب دست نمی خورد و بر مبنای توالی زمانی به همراه یک مقدمه ارائه می شود، لذا تنها مزیت این سبک این است که خبر کامل و فاقد اعمال نظر خبرنگار است.

از جمله معایب این سبک این است که چون مقدمه دارد مهم ترین بخش خبری در ابتدا ارایه می شود، طولانی و زمان بر است و ماکت بندی آن نیز مشکل تر از هرم وارونه است.

۴ـ سبک بازگشت به عقب:

در این نوع سبک ابتدا لید نوشته می شود، بعد توضیح لید داده می شود و بعد سابقه خبر نوشته می شود.

۵ـ سبک با پایان شگفت انگیز:

در این نوع سبک،خواننده کنجکاو نگاه داشته می شود و برای مخاطب سؤالی ایجاد می شود ، بدون این که به آن پاسخ داده شود.

در این سبک از لید غیر متعارف و سؤالی استفاده می شود و معمولاً بدنه خبری به صورت تاریخی کار می شود؛ عمده کاربرد آن در خبرهای اجتماعی و حوادث است.

۶ ـ سبک دایره ای:

در این سبک، خبر از یک نقطه شروع می شود تا ماجرا تعریف شود و دوباره به همان نقطه باز می گردیم، علت ها را جست و جو و عواقب را بازگو می کنیم. این سبک نیز بیشتر در خبرهای حوادث و اجتماعی کاربرد دارد.

منبع: پایگاه خبری البرز گلستان

گردآوری‌شده توسط شبکه پذیرش آگهی