آموزش اصول خبرنگاری و خبر نویسی ( ۲ )

در بخش نخست این نوشتار درباره اهمیت خبر و خبرگزاری در جامعه، عناصر خبر، اصول خبر نویسی، قواعد تیتر نویسی و قواعد لید نویسی مطالبی بیان شد. در این نوشتار مباحث مختلف آموزش اصول خبرنگاری و خبر نویسی را ادامه می دهیم.

تعریف خبر:

اعلام و بیان وقایع جالب زندگی اجتماعی و نقل عقاید و افکار عمومی است.

عوامل یک خبر:

۱-اعلام واقعه: یک واقعه زمانی جنبه خبری پیدا می کند که آشکار شود و دیگران از آن مطلع شوند.

۲- نخستین بیان: بعد از آشکار شدن خبر باید چگونگی وقوع آن بیان شود تا کنجکاوی مخاطبان را ارضاء نماید.

۳- واقعه عینی: خبر باید با واقعیت همراه باشد و فاقد افسانه پردازی باشد.

۴- جالب بودن واقعه: خبرنگاران باید نیازمندی ها و علاقه های مخاطبان را در نظر بگیرند.

۵- عمومی و اجتماعی بودن واقعه: خبر باید جنبه عمومی داشته باشد و در زندگی اکثریت مردم تأثیر بگذارد.

خبرنگار کیست؟ کسی است که به اتکا به ذوق و استعداد شخصی پس از گذراندن دور آموزش تخصصی وظیفه تهیه و جمع آوری و تنظیم اخبار و انتقال آن از طریق وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات- رادیو- تلویزیون- خبرگزاری) به مخاطبان را به عهده دارد.

صفات خبرنگار:

۱- شم خبری: عده ای معتقدند که استعداد و شم خبری ذاتی می باشد مثل کسی که نقاشی می کند ولی در عمل ثابت شده ذاتی نبوده و فنی است و بر اساس تمرین و تکرار باعث بالا رفتن استعداد و شم خبری می شود.

۲- در مسیر بودن خبر: یعنی در جریان رویداد قرار گرفتن می باشد.

۳- لزوم تخصص: روزنامه نگاری یک رشته تخصصی می باشد و در گذشته به این شکل نبوده و اکنون تخصصی شده است مثلاً یک خبرنگار هنری باید مکاتب سینمائی را بشناسد.

۴-تماس با مردم: تا زمانی که خبرنگار با مردم تماس نداشته باشد نیازها و افکار مردم را نمی تواند دریافت کند؛ زمانی می تواند نیاز مردم را بشناسد که با مردم ارتباط داشته باشد.

۵- ایجاد صمیمیت: خبرنگار نمی تواند بدون صمیمیت و دوستی خبر تهیه کند پس باید اعتماد طرف مقابل را جلب نماید.

۶- نگهداری نشانی منابع خبری: خبرنگار باید دفترچه خاصی داشته باشد که مشخصات تمام منابع خبری را بنویسد تا در مواقع ضروری به آنها دسترسی یابد.

۷- بررسی اسناد و مدارک: هر خبرنگاری در حوزه ای که کار می کند باید اسناد و مدارک مخصوص آن را داشته باشد. مثلاً اگر خبرنگار مالی هستیم در مورد مالیات ها و هر آنچه که به آن شخص مربوط می شود و در جریان امر قرار بگیریم.

۸- تکمیل معلومات عمومی: خبرنگار باید در حال تکمیل معلومات خود باشد از طریق اینترنت، مطبوعات مختلف، کتاب و …

۹- سرعت عمل: سرعت عمل در کار خبری بسیار مهم می باشد و خبرنگار باید خبر را در فرصت اولیه به تحریریه برساند.

۱۰-رعایت بی طرفی: خبرنگاری که به نوعی بی طرفی را نقص کند اعتماد از او سلب می شود.

۱۱-رفتار اجتماعی مناسب خبرنگار: خبرنگار باید ظاهری آراسته و مرتب داشته باشد و ادب و نزاکت را رعایت کند.

مفاهیم اساسی در خبر نویسی:

۱- درستی و صحت خبر: خبر باید درست و بر مبنای یک گزارش عینی باشد و گرنه قصه نویسی است و باید به همان شکلی که اتفاق افتاده است، نوشته شود نه به آن صورت که خبرنگار می خواهد.

۲- صراحت و روشنی خبر: خبر باید واضح و از ابهام و کنایات به دور باشد و هنر خبرنگار در این است که اطلاعات صحیح را در زمانی که جمع آوری کرده و با بهترین نحو تنظیم نماید و به مخاطبان انتقال دهد.

۳- جامع و کامل بودن خبر: خبر باید طوری تهیه و تنظیم شود که هیچ سؤالی برای خواننده بی پاسخ نماند و خبرنگار خود را به جای مخاطب قرار دهد و اگر سؤالی ابهام داشته باشد برطرف کند و با جامعیت در اختیار مخاطبان قرار دهد تا به پرسش های مربوط به عناصر خبر به طور کامل پاسخ داده شود.

صفات خبر خوب:

۱- تازگی خبر: خبر باید تازه و نو باشد و در اولین فرصت در اختیار مخاطبان قرار گیرد مثل سبزی و میو ه تازه

۲- جالب بودن خبر: خبری جالب است که علاوه بر تازه بودن باید توجه فوری و غیر ارادی افراد را به خود معطوف سازد . مثل: سگ و انسان

۳- صحت خبر: اگر خبرها با واقعیت منطبق نباشد اعتماد مردم سلب می شود پس خبرنگار در زمان کسب و تهیه و تنظیم خبر با بی طرفی و واقع بینی به رویداد نظر کند و به طور عینی و واقعی به مخاطب انتقال دهد.

جریان ارتباط در خبر نویسی

الف) مستقیم

فرستنده پیام / گیرنده پیام / ساده ترین ارتباط / ساده / رو در رو / شفاهی / استفاده از اعمال و حرکات غیر کلامی

ب)غیر مستقیم

وسیله ارتباطی / فرستنده پیام / گیرنده پیام / تلفن / نامه / فاکس / ایمیل

ج) ابزارهای مکانیکی پیشرفته

دهنده پیام / کد گذار / وسیله ارتباطی / کدیاب / گیرنده پیام / خبرنگار / مصاحبه گر / گزارشگر / مترجم /  ایستگاه تلویزیون / رادیو / سازمان مطبوعات / ایستگاه رادیو و تلویزیون / مطبوعات

چگونگی کسب خبر

۱- دریافت خبر ۲- جمع آوری خبر ۳- کشف خبر ۴- تحلیل و تحقیق خبر

۱- دریافت خبر: این خبرها بدون مداخله خبرنگار به مطبوعات می رسد مثل اعلامیه های دولتی، گزارش ها، مصاحبه ها وکنفرانس مطبوعاتی

۲- جمع آوری خبر: خبرنگار باید به جستجو و جمع آوری خبر بپردازد مثل: خبرهای مربوط به محصول های صنعتی، فعالیت های عمرانی و اقدامات نوسازی. اگر خبرنگار برای تهیه خبر مراجعه نکند مسئولان آن هیچ وقت مستقیماً برای انتشار آن در مطبوعات پیش قدم نمی شوند.

۳-کشف خبـر: در برخی موارد اخبار محرمانه ومخفی است یعنی نه تنها خبر ابهام دارد بلکه دارنده خبر به علل خاص خبرنگار را از دست یافتن بدان باز می دارد بدین طریق خبر را عملاً منکر می شود در این حالت خبرنگار موظف است خبر را کشف کند و در اختیار روزنامه نگار بگذارد مثل : اخبار سیاسی – قضائی

۴- تحلیل و تحقیق خبر: زمانی که برای کسب خبر منابع مستقیم وجود ندارد و خبرنگار می تواند با بررسی دقیق اخبار موجود و مقایسه آنها با یکدیگر به یک خبر مهم دست یابد خبرنگار این خبرها را باید با احتیاط منتشر کند تا از لحاظ صحت عمل انتقادی بر آن وارد نباشد.

ارزش های خبر:

تعریف ارزش خبری: برای تشخیص این که چه رویدادی ارزش تهیه گزارش را دارد نیاز به معیارهایی است که بتوان وقایع یا رویداد را ارزش یابی و گزارش جامعی از آن رویداد برای مخاطبان تهیه کرد این معیارها گاه به تنهائی یا با ترکیب با یکدیگر یک واقعه را پدید می آورند.

۱-ارزش دربرگیر ۲- ارزش شهرت ۳- ارزش بزرگی ۴- ارزش برخورد و تضاد ۵- استثناء و شگفتی ۶- ارزش تازگی ۷- ارزش مجاورت

۱- دربرگیری: یعنی بر روی تعداد زیادی از افراد جامعه تأثیر در زمان حال و آینده داشته باشد ارزش دربرگیری ممکن است به منفعت یا ضرر افراد جامعه باشد و این منفعت هم می تواند به صورت مالی و معنوی باشد و حتی ضرر هم به صورت معنوی و مادی است. این ارزش در برگیری می تواند تأثیر مستقیم یا غیر مستقیم بر روی افراد جامعه داشته باشد.

۱-۱- منفعت :

مادی: مثال: شهریه دانشگاه آزاد اسلامی کاهش یافت.

معنوی:

۱-۲- ضرر:

مادی: مثال: شهریه دانشجویان دانشگاه آزاد افزایش یافت

معنوی: مثال: مدرک دانشگاه آزاد اعتبار ندارد (چون پول خرج می کنیم)

۱-۳-تأثیر مستقیم: مثال: وزارت نفت اعلام کرد قیمت بنزین افزایش یافت. (تأثیر مستقیم دارد برای اشخاصی که ماشین دارند)

۱-۴- تأثیر غیر مستقیم: مثال: وزارت نفت اعلام کرد قیمت بنزین افزایش یافت. (تأثیر مستقیم دارد برای کسانی که ماشین ندارند)

۱-۵- تأثیر در زمان حال و آینده: مثال: تعویض گذرنامه- تعویض شناسنامه

۲- شهرت: اشخاص حقیقی و حقوقی و حتی برخی از اشیاء هر گاه به خاطر فعالیت ها و معروفیتشان در جامعه ملی و فرا ملی شناخته شده باشند، ارزش خبری دارند. شهرت ممکن است بار معنائی منفی و مثبت داشته باشد. مثال: بار منفی: صدام/ بار مثبت: پاستور که واکسن را اختراع کرد.

۳- بزرگی: این ارزش خبر به اعداد و آمار مربوط می باشد هر چقدر وزن و تعداد نفر بیشتر باشد ارزش خبر بیشتر است. مثال: مانند زلزله از نظر ریشتر و تعداد کشتگان

۴- برخورد و تضاد: شامل برخورد بین گروه ها، افراد، ملت ها و حیوانات با یکدیگر در طبیعت برخورد ممکن است به صورت فیزیکی(جسمانی مانند: نیروهای آمریکایی به شمال عراق حمله کردند) یا فکر (ایدئولوژی مانند: رئیس جمهور آمریکا در نطقی ایدئولوژی مارکسیس حمله کرد و آن را بی اساس خواند)

۵- ارزش استثناء و شگفتی: یعنی رویدادهای استثنائی را شامل می شود دلیل اهمیت جالب بودن واقعه و تحریک حس کنجکاوی مخاطبان می باشد. مانند: خانمی که با دو سگ رانندگی می کند.

۶- ارزش مجاورت: رویدادی که برای اهالی یک منطقه خبر است برای منطقه دیگر ارزش خبری ندارد. هم ارزش جغرافیای داشته و هم ارزش معنوی

۷- ارزش تازگی: هر چقدر خبر تازه تر باشد و در زمان کم تهیه شود و به مخاطبان انتقال یابد دارای ارزش زمان می باشد. دیر مخابره کردن خبر ممکن است اعتبار و حیثیت مؤسسه خبری را زیر سؤال ببرد. بنابر این اگر خبری را خبرنگار با تلاش فراوان تهیه کرده و به موقع مخابره نکند، ارزش تازگی خود را از دست می دهد چون رقبا در صدد بهره برداری از کمترین فرصت هستند تا کسب اعتبار و جلب مخاطب نمایند.

عناصر خبر

عناصر خبر به خبرنگار کمک می کند تا مطالب را بهتر تهیه و تنظیم نماید و به دفتر روزنامه ارائه بدهد عناصر خبر عبارتند از :که- چه– کی –کجا- چگونه- چرا

عنصر که : شخص یا اشخاصی را در بر می گیرد . نام و نام خانوادگی- سن- جنس- تحصیلات- شغل

عنصر چه: یا چه موضوعی- محور اصلی خبر اصل رویداد است مانند: ارزش های در برگیری و برخورد مانند زمان جنگ، حواد ث طبیعی

عنصر کی: عنصر زمان بسیار مهم می باشد مانند روز- ساعت- دقیقه – ثانیه

عنصر کجا: چه مکانی (شهرستان- شهر- استان- کوچه- طبقه – پلاک)به خبرنگار کمک می کند چطور موضوعش را بنویسید.

عنصر چگونه: چگونگی، چطور – چگونگی وقوع رویداد را در بر می گیرد.

عنصر چرا: علت اتفاق را بررسی می کند بیشتر در تفسیر بکار می رود.

ادامه دارد …

منبع: پایگاه خبری البرز گلستان

گردآوری‌شده توسط شبکه پذیرش آگهی