نقش رسانه ها در مدیریت بحران های اجتماعی ـ بخش پنجم

ایران یکی از کشورهایی است که همواره در معرض بحران‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرار داشته است. هر جا که بحران وجود دارد به ابزار مدیریت آن و رسانه نیاز است. در این نوشتار در ادامه مطالب گذشته با عنوان نقش رسانه ها در مدیریت بحران های اجتماعی ، الزامات رسانه‌ای مدیریت، مراحل مدیریت و کنترل بلایای طبیعی و نقش رسانه ها، مراحل اطلاع رسانی بحران و … را مرور می کنیم. با ما همراه باشید.

الزامات رسانه‌ای مدیریت :

۱.کارکرد اطلاع رسانی رسانه؛ ۲.کارکرد آموزشی رسانه؛

۳.کارکرد پایش و رصد محیطی؛ ۴.کاکرد ایجاد همبستگی عمومی؛

۵.کاکرد هدایت افکار عمومی؛ ۶.الزامات مدیریتی رسانه؛

۷.الزامات نیروهای رسانه‌؛ ۸.الزامات ساختاری رسانه؛

۹.ویژگی مخاطب محور بودن رسانه؛

مراحل مدیریت و کنترل بلایای طبیعی و نقش رسانه ها

برای مدیریت یک بحران در هرسطحی، وظایف خاصی وجود دارد . این وظایف از سطح ملی تا محلی واز سطح سازمانی تا فردی قابل بررسی است . سازمان های رسانه ای نیز در کنار سایر سازمان ها و مسئولان دارای نقش خاصی هستند . البته نوع فعالیت رسانه ها چندان روشن نیست؛ زیرا توقعات و انتظارات مردم از رسانه ها، گاهی بیشتر از ظرفیت های ذاتی آن رسانه ویا شرایط و امکانات موجود در محیط است . به هر صورت، مجموع رسانه های مکتوب و صوتی و تصویری هر کدام به فراخور امکانات و محدودیت های خود می توانند نقش مهم و موفقی ایفا کنند، اما هریک از آنها در هر مرحله از مدیریت بحران نقش آفرینی ویژه و مؤثرتری دارند . توجه اساسی به این موضوع موجب خواهد شد، بحران با سرعت بیشتری مهارشده و تلفات نیروی انسانی به حداقل برسد و سرمایه و منابع مادی مراجعه کمتر دچار آسیب شود .

نقش رسانه ها در مدیریت و کنترل هر بحران، خصوصاً بلایای طبیعی شامل سه مرحله اساسی است :

الف : قبل از وقوع بحران ( مرحله آموزش )

ب : در طول بحران ( مرحله مواجهه)

ج : پس از بحران( مرحله پشتییبانی و اصلاح )

مراحل اطلاع رسانی بحران

جان بیرچ (John Birch)، محقق حوزه اطلاع رسانی بحران ، مراحل اطلاع رسانی بحران را به سه دسته زیر تقسیم کرده است:

الف) قبل از بحران:

در این مرحله؛تدوین طرح و برنامه،اطلاع رسانی وجواب دادن به اما واگرها وسوالات احتمالی مخاطبان حین بحران، تدوین و شناسایی جوانب کار رسانه ها و خبرنگاران جهت برقراری ارتباط در حین وبعد از بحران مدنظر است.

ب) در هنگام بحران:

اطلاع یابی و شناخت از بحران،تسریع در اطلاع رسانی،ارتباط مستمر با خبرنگاران، برگزاری کنفرانس ها و نشستهای خبری وارائه اطلاعات صحیح وجامع در این مرحله مورد توجه است.

ج) بعد از بحران:

داشتن نگاهی فرآیند محور به بحران،ارتباط مناسب و مرتب با رسانه ها ، پیگیری راههای جلوگیری از گسترش بحران،اطلاع رسانی در خصوص دلیل به وجود آوردن بحران و بالا بردن آگاهی مردم پیرامون مقابله با بحران ، در این مرحله مورد تاکید است.

نقش رسانه ها در مدیریت بحران

همان طور که قبلاً یادآور شدیم، برخی از بحران ها و بلایای طبیعی قابل پیش بینی هستند، اما برخی دیگر از جمله زلزله هنوز غیرقابل پیش بینی اند . لذا در این مرحله نقش رسانه ها به دو گونه متفاوت قابل تقسیم است :

۱ – در بلایای طبیعی قابل پیش بینی مانند توفان، سیل و … قدم اول اعلام وضعیت خطر و آماده کردن مردم منطقه ومسئولان ـ و در صورت لزوم مردم سراسر کشور ـ برای مواجهه اولیه با بحران است . چنانچه خطر بسیار زیاد باشد، تخلیه هر چه سریع تر منطقه در دستور کار قرار می گیرد .

کـــار بعــــــدی، اطـــلاع رســـــانی بــــه مــردم دربـــــاره وضعیت و درجـــــه خطــــــر و خساررت ناشی از آن و همچنین ترغیب آنها به کمک رسانی است .

این امر از دو جهت اهمیت دارد : اول آنکه احساس مسئولیت را در مردم دیگر مناطق نسبت به سرنوشت هموطنان و همنوعانشان زنده نگه می دارد و دوم اینکه انواع کمک های مردمی موجب تقویت روحیه مستولان امر شده و انجام امور را در آن شرایط سخت، تسهیل می نماید .

۲ – در بلایای طبیعی غیر قابل پیش بینی، گاهی مردم نه تنها با مصیبت و فاجعه از دست دادن تمام اعضای خانواده روبه رو می شوند و تمام دارایی و مایملک خو را از دست می دهند، بلکه در معرض آسیب بهداشتی و روانی شدیدی قرار می گیرند . در این موضوع، رسانه ها می توانند دو نقش مهم ایفا کنند :

نخست بسیج امکانات در حد نیاز، و ترغیب و تهییج مردم و مسئولان برای امداد خستگی ناپذیر به بازماندگان؛

دوم : ترمیم و تسکین آلام مصیبت دیدگان و کمک به حفظ سلامتی بازماندگان

ادامه دارد …

منبع: شارا