نقش رسانه ها در مدیریت بحران های اجتماعی -بخش اول
ایران یکی از کشورهایی است که همواره در معرض بحران‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قرار داشته است. هر جا که بحران وجود دارد به ابزار مدیریت آن و رسانه نیاز است. در این نوشتار به نقش رسانه ها در مدیریت بحران های اجتماعی می پردازیم.
چرا رسانه ها در مدیریت بحران های اجتماعی نقش دارند؟
رسانه‌ها به دلیل توانایی در جهت‌دهی به افکار عمومی، نقش اساسی در مراحل مختلف بحران ایفا می‌کند. نقش دوگانه رسانه‌ها در بحران‌زایی و بحران‌زدایی، برجسته‌سازی و کوچک‌نمایی، امیدزایی و امیدزدایی و… دست کم بر صاحب‌نظران این عرصه، پوشیده نیست. اما به نظر می‌رسد در کشور ما، تاکنون از ابزار رسانه و ظرفیت استثنایی آن برای مدیریت آن‌ها به خوبی استفاده نشده است. عوامل بسیاری در این ماجرا دخیل هستند؛ این عوامل باعث می‌شوند رسانه‌ها در بحران کارکردهای متفاوت داشته باشند. در این مقاله ضمن بررسی انواع مدیریت بحران و عوامل مؤثر بر کارکردهای رسانه در بحران، نتایج این پیمایش و راهکارهای پیشنهادی آمده است
هر یک از نقش های گوناگون رسانه های مدرن، در لحظاتی برای جامعه بسیار مهم و حتی گاهی سرنوشت ساز می شود . رسانه ها در هر لحظه در نقش های گوناگون – از جمله نقش اطلاع رسانی ـ خود ظاهر می شوند، اما در هنگام حوادث و وقایع مهم، بعضی از این نقش ها برجستگی بیشتری پیدا می کنند.
نقش رسانه ها در مدیریت بحران ها
بحران های سیاسی ـ اجتماعی، و یا بحران های ناشی از بلایای طبیعی از جمله لحظاتی است که رسانه های جمعی نقش های خود ـ از جمله نقش های اطلاع رسانی و آموزشی را – جهت بیان خبر، نه تنها به خوبی ایفـــا می کنند، بلکه حتی باید بتواند ایفای این نقش را در لحظاتی از عمر این رسانه، تاریخی و به یادماندنی نمایند . از این جهت مدیران و کارگزاران رسانه ها برای اینکه بتوانند، وظیفه خود را در بحران ها به خوبی ایفا کنند، لازم است درک درستی از مسائل زیر داشته باشند:
ـ آشنایی با چیستی و نوع بحران و آثار و عوارض آن؛
ـ ضرورت های جامعه و مخاطبان، قبل، حین و بعد از بحران؛
ـ درک صحیح ازنوع رسانه و ظرفیت های آن برای ایفای صحیح نقش مورد انتظار (خجسته باقر زاده).
امروزه، کمتر کسی پیدا می شود که با رسانه های اجتماعی سر و کار نداشته باشد یا اگر هم، در ارتباط مستقیم با این رسانه ها نباشد حداقل با کارکرد و سایر موارد مربوط به این رسانه ها آشناست. هیچ ربطی هم به سن و سال، میزان تحصیلات، سطح فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی افراد ندارد و به نوعی این رسانه ها بصورت فراگیر مورد استفاده عموم قرار می گیرند و یا به عبارتی ساده تر، تمام اقشار مردم را وابسته خود کرده اند. حال در چنین شرایطی این سوال پیش می آید که
با توجه به فراگیر شدن این رسانه ها در جوامع امروزی و حضور فعال بسیاری از افراد در رسانه های اجتماعی، چه استفاده مثبتی می توان از این رسانه ها کرد تا بخشی از نیازهای جامعه برطرف گردد؟
مدیریت بحران
یکی از این نیاز ها که بسیار مهم و حیاتی نیز می باشد بحث مدیریت بحران است. در یادداشت حاضر، سعی بر این داریم تا شما را بصورت اجمالی با تاثیر رسانه های اجتماعی در مدیریت بحران آشنا کنیم.
ضرورت توجه به ارتباطات و رسانه ها در عصر حاضر چنان جامعه جدید را از جوامع پیشین متمایز ساخته است که برخی عصر نو را عصر ارتباطات می خوانند و تعامل در دوران کنونی را بدون حضور وسایل ارتباطی ناممکن می دانند. رسانه ها برخلاف انتظار، پدید های خنثی و کاتالیزور نیستند، بلکه بر تمامی ارکان جامعه مؤثرند. آن ها در پدیدار شدن عادات تازه، تکوین فرهنگی، تغییر رفتار و خلق و خوی انسان ها و تأثیر بر ساختارهای اجتماعی، سهمی شگرف بر عهده دارند(سروسر).
رسانه و بحران
رسانه از بحران اثر می‌پذیرد و بر بحران اثر می‌گذارد؛ آنچه که مسلم است این است که یک مسئله، زمانی به بحران تبدیل می‌شود که در کانون توجه رسانه‌ها قرار گیرد.
اسکوی‌لاند و اولسون نیز بر این باورند؛ که یک مسئله زمانی به بحران تبدیل می‌شود که مورد توجه رسانه‌ها قرار گیرد؛ چنان‌که بحران‌های سازمانی را اغلب رسانه‌های به خصوص رسانه‌های قدرتمند امروزی برای عموم روشن و آشکار می‌کنند (اسکوی‌لاند و اولسون، ۱۹۹۵) “رابی” نیز معتقد است ماهیت و نفس “توجه” رسانه‌ای خود به عنوان یکی از عناصر بحران نقش‌آفرینی می‌کند (رابی، ۱۳۸۱: ۵) با وجود تأکیدهای ویلیامز و اولینران، اسکوی‌لاند و اولسون و رابی بر نقش‌آفرینی عامل رسانه در بحران: “ترزیس” اعتقاد دارد، درک عمومی جامعه و واکنش‌های تشدیدکننده و یا ثبات‌بخش توده‌ها در قبال بحران منحصراً در اختیار رسانه‌ها نیست اما رسانه‌ها در این زمینه به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل و بازیگران اجتماعی مطرح هستند.
ارتباطات بحران
برنامه «ارتباطات بحران» در یک مجموعه مدیریتی، هرچند هم که دقیق و کامل طراحی شده باشد بدون در نظر گرفتن نقش رسانه ها در بحران نمی تواند موفقیت آمیز باشد. زیرا رسانه ها از زاویه مسئولیت های اجتماعی خود به موضوع نظر می کنند که الزاما با نظر مدیران هماهنگ و همسو نخواهد بود.
امروزه رسانه ها در عمل با قدرت بسیار بالا و سرعت زیاد برای پوشش خبری بحران ها وارد صحنه شده و در جایگاه نمایندگان افکار عمومی به یکی از صحنه گردانان عرصه بحران تبدیل شده اند.
عملکرد رسانه ها اگر همسو با اهداف مدیران بحران باشد، خدمتی بزرگ به آنان برای حل بحران است. اما در مواردی، رسانه بنا به دلایل معین می تواند در جهتی ناهمسو با خواست اداره کنندگان بحران حرکت نماید و با ایجاد مشکلات نوین برای مدیران موجب تشدید بحران شود. از این رو، ضروری است که به قدرت رسانه ها و کارکردها و عملکردهای اصحاب مطبوعات در بحران توجه جدی شود.
منبع : شارا
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید?در گفتگو ها شرکت کنید!