مراعات دقت و صحت در خبرنویسی (بخش دوم)

در بخش اول این نوشتار نکاتی درخصوص مراعات دقت و صحت در خبرنویسی ازجمله تأیید منبع خبر، خودداری از حدس و گمان در نقل خبر، بیان خبر از قول حاضرین در صحنه و … و نمونه هایی از عدم دقت برخی خبرنگاران و خبرگزاری ها که موجب بروز مشکلات برای آنان شده بود، بیان شد. در این بخش ادامه مطالب ارائه می شود. با ما همراه شوید.

اشتباه در هویت افراد

اشتباه در معرفی افراد منجر به شکایت های بسیار می شود. اگر علی‌حسینی در دادگاه به جرم فساد مالی محکوم شود و شما تصویر علی حسینی دیگری را منتشر کنید، حسینی بی‌گناه می تواند از شما به دادگاه شکایت کند که به او افترا زده‌اید. او خواهد گفت که به دلیل اشتباه شما، دوستان و همکارانش او را فاسد تصور کرده و به او پشت کرده‌اند.

در بسیاری از کشورهای جهان، دادگاه اغلب جریمه و غرامت‌های مالی سنگینی برای پرداخت به این افراد تعیین می کند. به ویژه اگر به این نتیجه برسد که روزنامه نگار سهل‌انگاری کرده است.

آیا منظورتان این است؟

در نقل قول ها باید بسیار محتاط بود.مراقب باشید که مفهوم یک گفته تغییر نکند. آیا آنچه نقل می کنید بیانگر منظور واقعی گوینده است؟ آیا شما با نقل گزینشی گفته او، حرفش را مخدوش نکرده اید یا بی جهت تأکیدی بر آن نگذاشته اید؟

اظهارنظرها هم مانند اطلاعات و واقعیت ها باید دقیق گزارش شوند.

صحیح تلفظ کنید

مجریان رادیو یا تلویزیون که نام شخص یا مکانی را به اشتباه تلفظ کنند، مایه تمسخر شنوندگان و بینندگان می‌شوند، به ویژه اگر در تلفظ نام شناخته شده ای اشتباه کرده باشند. آنها بلافاصله متوجه می شوند که مجری، بر خلاف تصور آنها دانش ندارد و مطلع نیست.

نویسندگان می توانند برای کمک به کسی که متن را می خواند تلفظ صحیح اسامی را در داخل پرانتز بنویسند: حسنی که هم (HOSSNI) و هم (HASSANI) خوانده می شود یا، مبصر که هم (MOBASSER) و هم (MOBSSER) تلفظ می شود.

بعضی اسامی که به ظاهر ساده می نمایند هم می توانند باعث اشتباه شوند: سرخس (SARAKHS) در یک رادیو فارسی زبان (SARKHAS) خوانده شد یا، اشکور (ESHKAVAR) که در رادیو دیگری (ESHKOOR) تلفظ شد.

اگر همیشه فهرستی از تلفظ صحیح اسامی و نام هایی که زیاد به کار برده می شوند، به ویژه اسامی غیر فارسی، در استودیو وجود داشته باشد، به مجریان کمک بزرگی می شود.

حدس نزنید، استنباط هم نکنید

نمایندگی دایم ایران در نیویورک یا نماینده ایران در سازمان ملل که در نیویورک مقیم است؟ آقای همتی مدیرعامل شرکت ایران رسا بود یا مدیر تولید شرکت بود؟

“فکر کنم مدیر عامل بود … وقت چک کردن هم ندارم … حوصله چک کردن هم ندارم.”

بسیاری از اشتباهات زمانی رخ می‌دهد که شما “فکر می‌کنید” اطلاعاتی درست است یا به خودتان می‌گویید “باید درست باشد” یا “تا آنجا که یادم می‌آید باید همین باشد”.

حدس و گمان را کنار بگذارید و همه چیز را بررسی کنید تا از درستی آن مطمئن شوید. اشتباهات کوچک ضررهای بزرگ به بار می‌آورد و اعتبار شما و نشریه‌ای را که در آن کار می‌کنید بر باد می‌دهد.

یان مه یس ؛ دبیر بخش خوانندگان روزنامه گاردین که سیاستش تصحیح اشتباهات مهم در اولین فرصت ممکن است:

“چرا روزنامه ها حق دارند که دائم از دیگران بخواهند که در قبال اعمالشان مسئول باشند اما خود از پذیرش مسئولیت کارهایشان پرهیز دارند؟”

“یک اصل مهم در رویکرد اخلاقی به روزنامه نگاری این است که اگر خبری را اشتباه دادیم، یا به عبارت دیگر به مردم اطلاعات غلط رساندیم، مسئولیتش را قبول کنیم.”

“تجربه مؤسساتی که فرهنگ قدیمی رسانه ها را (مبنی بر این که هرگز زیر بار اشتباهشان نروند و تا زمانی که وکیل مجبورشان نکرده پوزش نخواهند) کنار گذاشته اند، نه تنها منفی نبوده بلکه مثبت بوده است. اعتماد میان روزنامه و خوانندگانش تقویت شده و دعاوی حقوقی کاهش یافته. این رویه به احترام و شأنی که خبرنگاران برای خود قائلند، لطمه ای نمی زند.”

زمانی که اشتباه رخ می دهد

ما همه بشریم و بشر جایزالخطا است. روش برخورد با اشتباه به همان اندازه اهمیت دارد که دقت در تهیه خبر.

اغلب روزنامه ها سیاستشان این است که اشتباهات خود را در شماره های بعدی تصحیح کنند حتی اگر اشتباه جزیی باشد، از جمله غلط‌های تایپی.

در رادیو و تلویزیون این کار برای مجریان مشکل تر است، اما غیر ممکن نیست. یک آمارگیری از مجریان تلویزیون‌های آمریکا نشان می دهد که دو سوم آنها آمادگی دارند که ضمن اجرای برنامه اشتباه خود یا دیگران را تصحیح کنند. به گفته آنان این کار اعتبارشان را حفظ می کند:

“ما باید مسئولیت اشتباه ها را بپذیریم. با این کار احترام مخاطبان به ما بیشتر می شود. آنها توقع ندارند که ما هرگز اشتباه نکنیم.”

“من قویا معتقدم که اعتراف به اشتباه ما را ضعیف نمی‌کند بلکه قوی تر می کند.”

تصحیح اشتباه ها باید با فوریت صورت گیرد، در صورت امکان در همان برنامه ای که اشتباه در آن انجام گرفته است. تصحیح به موقع یک اشتباه جدی (یا مطلبی که شاید موجب ابهام شود) می تواند از شدت لطمه وارد شده بکاهد و خطر شکایت به دادگاه را کاهش دهد:

“چند دقیقه پیش خبر دادیم علی حسینی به جرم فساد مالی در دادگاه محکوم شده است. لازم است روشن کنیم که شخص محکوم شده علی حسینی مدیرعامل شرکت کفش آپادانا نیست.”

اما اگر خطر شکایت به دادگاه وجود داشته باشد، لازم است قبل از تصحیح اشتباه با یک مشاور حقوقی مشورت شود. این خطر همیشه وجود دارد که با تصحیح اشتباه، میزان توجه به آن بیشتر شود و مخاطبان بیشتری از آن مطلع شوند.

نگاهی به تاریخ مطبوعات بخصوص در سال‌های اصلاحات هم می‌تواند نشان دهد انتشار چه مطالبی مدیران مطبوعات را به دادگاه‌ها کشانده و منجر به توقیف نشریات شده.

با درج واژه “توقیف” در موتور جستجوگر سایت فارسی بی بی سی، سایت خبرگزاری ایرنا یا ایسنا می‌توانید به انبوهی از اخبار مربوط به توقیف مطبوعات در ایران نگاهی بیندازید.

بعضی شبکه ها توضیح و تصحیح خود را در همان ساعتی پخش می کنند که اشتباه اصلی رخ داده است تا تعداد بیشتری از کسانی که اشتباه اصلی را شنیده اند، تصحیح آن را هم بشنوند:

“در برنامه دیروز گزارش دادیم که زمین لرزه بم در سال ۱۳۸۱ رخ داده است. چند شنونده در تماس تلفنی با ما یادآوری کرده اند که سال صحیح زمین لرزه بم ۱۳۸۲ است. در این جا با پوزش، اشتباه خود را تصحیح می کنیم.”

ذکر اینکه اشتباه چه بوده و سپس تصحیح کردن آن، عامل مهمی در موثر بودن این تصحیح است.

لینک منبع

گردآوری‌شده توسط شبکه پذیرش آگهی