سوژه چیست و چرا اهمیت دارد؟
چیزی که همیشه مخاطب را برای خواندن مطلبی ترغیب میکند، موضوع یا سوژه آن است. به همین دلیل سوژهیابی یکی از پایهایترین اصول در نگارش و تولید محتواست. در ادامه یاد میگیرید برای انتخاب سوژههای مناسب برای نوشتن چه معیارهایی را باید مدنظر داشت. اما در ابتدا بهتر است بدانیم وقتی از سوژه صحبت میکنیم، منظور ما از سوژه چیست و چرا اهمیت دارد؟
سوژه چیست؟
همیشه یکی از بحثبرانگیزترین بحثها در کلاسها، قسمتی است که درباره سوژهیابی و موضوع صحبت میکنیم. با آنکه به نظر میرسد همه چیز واضح است، اما وقتی به پای عمل میرسیم، مشکلات خود را نشان میدهد. اینکه به خوبی نمیدانیم سوژه چیست و چگونه میتوان آن را انتخاب کرد؟
برای درک بهتر مفهوم سوژه من از چند مثال و داستان ساده استفاده میکنم. در اینجا یکی از آنها را روایت میکنم.
احتمالا برایتان پیش آمده در کوپه قطار با چند نفر همسفر شدهاید. معمولاً در نخستین برخورد تنها صحبتی که بین شما و آنها ردوبدل میشود، سلام و احوالپرسی است. بعد از مدتی که قطار حرکت کرد، میبینیم که به مرور سر صحبت بین همقطاران باز میشود.
کسی که در صحبتکردن راحتتر است پیشقدم شده و سر صحبت و گفتگو را با دیگران باز میکند. اکثراً در این شرایط گفتگوها با پرسشهایی ساده و یا طرح موضوعاتی عمومی آغاز میشود. مثلاً:
هوا چقدر خوب است!
خداروشکر قطار سر موقع حرکت کرد!
شغل شما چیست؟
اهل کجا هستید؟
و غیره
هر چه زمان جلوتر میرود و شما با همسفران دیگر بیشتر آشنا میشوید، با آنها سر موضوعات جدید و جدیتری گفتگو میکنید.
زمانیکه سفر به پایان رسید و از همسفران خود جدا شدید، میبینید که در چند ساعت گذشته درباره موضوعات مختلفی با آنها صحبت کردهاید؛ از وضعیت آب و هوا گرفته تا بررسی فنی بند هشتم از توافقنامه هستهای ایران با ۶ قدرت جهانی!
در حقیقت به هر کدام از موضوعاتی که شما درباره آن با همقطاران خود صحبت کردید، میتوان «سوژه» اطلاق کرد.
سوژه در اصل همان موضوع و خط داستانی است که میتوان درباره آن با دیگران به گفتگو نشست. در این بین معیارهایی مانند جذابیت موضوع، علاقهمندی افراد، احساس نیاز و غیره نقش مهمی در شکلگیری یک مکالمه و گفتگو دارد.
به عبارت بهتر زمانی بین دو یا چند نفر گفتگویی شکل میگیرد که موضوع و سوژهای برای صحبتکردن وجود داشته باشد. چه بسا دو نفر چند ساعت در کنار هم هستند، اما گفتگویی بین آنها شکل نمیگیرد. حتی اگر آنها سالهاست که همدیگر را میشناسند. زیرا موضوع و سوژهای برای گفتگو با هم ندارند!
در تولید محتوا، نویسندگی علمی و روزنامهنگاری نیز با بحث سوژهیابی و انتخاب موضوع بسیار روبرو میشویم.
به عبارتی یکی از بزرگترین چالشهای هر روزنامهنگار و کارشناس تولید محتوا انتخاب سوژه است. اینکه درباره چه چیزی بنویسد که برای مخاطبان نیز جذاب و مفید باشد.
همواره یکی از دلایل مهمی که کاربران در به روزرسانی وبسایتهای خود با مشکل مواجه هستند، این است که نمیدانند چه سوژههایی را برای نوشتن انتخاب و درباره چه چیزیهایی محتوا تولید کنند؟ به همین دلیل محتوا کم میآورند!
سوژه چه چیزی نیست؟
در بحث سوژهیابی گاهی کجفهمیهایی پیش میآید. یکی از کجفهمیها این است که افراد عنوان مقاله یا محتوای خود را با سوژه اشتباه میگیرند. مثلاً به یکی از دانشجویانم گفتم سوژهای که برای مقالهات انتخاب کردی چیست؟ او در پاسخ گفت هنوز عنوانی به ذهنم نرسیده است.
بعد به او توضیح دادم که عنوان و تیتر مقالهات میتواند هر چیزی باشد، اما آنچه من پرسیدم موضوع و سوژهای است که برای نوشتن انتخاب کردی.
به طور مثال سوژه مقالهای میتواند «معرفی نسل جدید موتور سیکلتها و بررسی آینده فناوریهای آن» باشد؛ اما نویسنده برای تیتر آن «تکچرخ تا آینده» را انتخاب کند. اگرچه معمولاً تیتر هر مطلب به نوعی بیانگر سوژه و محتوای آن است.
یک اشتباه متداول در انتخاب سوژه
سوژه هر مقاله باید حداقل برای نویسنده شفاف و واضح باشد. نویسنده باید بداند قرار است دقیقا ًدرباره چه چیزی بنویسد و به عبارتی دیگر خواننده پس از خواندن مقاله قرار است به پاسخ چه پرسشی برسد؟
«کلیگویی» اشتباهی است که برخی نویسندههای تازهکار در انتخاب سوژه مرتکب میشوند. سوژه را کلی و گسترده انتخاب میکنند. همین موضوع باعث میشود ذهن آنها برای نوشتن متمرکز نشود و در نهایت چیز خوبی هم دستگیر خواننده نمیشود.
مثلاً فرض کنید سوژهای که من برای نوشتن انتخاب میکنم «تولید محتوا» باشد. با خودم میگویم که میخواهم درباره تولید محتوا مقالهای بنویسم.
ولی همه میدانیم که این سوژه بسیار کلی است. زیرا میتوان درباره تولید محتوا دهها مطلب و موضوع مختلف نوشت. اما وقتی من میگویم میخواهم درباره «سوژهیابی در تولید محتوا» مقالهای بنویسم، هدف و خط داستان مقالهام واضحتر میشود. در ادامه اگر لازم باشد میتوان همین موضوع را باز هم شفافتر کرد؛ زمانیکه سوژه را برای خود اینگونه تعریف میکنم: «معیارهای مهم انتخاب سوژه در تولید محتوا»
یکی از بهترین ترفندها برای اینکه مطمئن شوید که آیا سوژهای را به درستی انتخاب و تعریف کردهاید یا خیر، طرح سوژه به صورت پرسشی واضح است: «برای انتخاب سوژه باید چه معیارهایی را در نظر گرفت؟»
با چنین ترفندی به خوبی هدفتان را از نگارش مقاله برای خود تعریف میکنید. پرسشیکردن سوژه به شما کمک میکند که حین نوشتن مقاله از مسیر اصلی موضوع خارج نشوید. از طرفی بعد از اتمام مقاله به راحتی میتوانید بررسی کنید که آیا شما توانستهاید به خوبی به این پرسش پاسخ دهید یا خیر؟
در اصل طرحکردن چنین پرسشی به شما یادآور میشود که خواننده بعد از خواندن مطلب شما قرار است به پاسخ این پرسش برسد.
در انتخاب سوژه و موضوع «کلیگویی» را کنار بگذارید و دقیقا مشخص کنید که قرار است درباره چه چیزی محتوا تولید کنید.
معیارهای مهم در انتخاب سوژه
برای انتخاب سوژههای مناسب برای نوشتن باید معیارهایی را در نظر گرفت. در ادامه به چند معیار مهم و مؤثر در این زمینه اشاره میکنم.
نیاز؛ پایه و اساس انتخاب سوژه
مخاطبان معمولا به محتوایی توجه نشان میدهند که به آن نیاز دارند. حال این نیاز به شکلهای مختلف خود را نشان میدهد. مثلا:
نیاز به اطلاعرسانی؛ مانند زمان توزیع کارت ورود به جلسه کنکور
نیاز به دانستن و آگاهی؛ مانند راههای پیشگیری از ابتلا به تب کریمه کنگو
نیاز به مهارت؛ مانند روش ساختن کانال در تلگرام
نیاز به سرگرمی؛ مانند پختن بزرگترین پیتزای جهان
و دهها نیاز مختلف…
اگر شما به عنوان نویسنده و تولیدکننده محتوا نیازهای مخاطبان خود را به درستی تشخیص دهید، میتوانید از همانها برای انتخاب سوژه استفاده کنید. در نظرگرفتن این معیار شانس دیدهشدن محتوایتان را بالاتر میبرد.
انتخاب سوژه متناسب با مخاطب
اگر کسی که محتوایی تولید میکند را «فرستنده» پیام در نظر بگیریم و کسی که خواننده و مخاطب پیام است را «گیرنده» تصور کنیم، آنگاه از به اهمیت توجه به مخاطب بیش از پیش پی میبریم.
همه ما دوست داریم پیام ما دیده و خوانده شود و مخاطبان آن را بگیرند. به همین دلیل لازم است در انتخاب سوژه به مواردی مانند علاقهمندیها، منطقه جغرافیایی، سطح دانش و آگاهی گیرندگان پیام که همان مخاطبان هستند، توجه ویژهای داشته باشیم.
مثلا فرض کنید قرار است من درباره احداث یک خیابان در منطقهای از تهران مقالهای بنویسم. بدونشک سوژه انتخابی من برای شهروندانی که در این شهر هستند اهمیت بیشتری خواهد داشت، نسبت به کسانی که در اصفهان زندگی میکنند.
حتی ممکن است نوشتن درباره احداث این خیابان صرفا برای ساکنین همان منطقه از تهران اهمیت داشته باشد و این موضوع برای مخاطبان در سایر مناطق تهران چندان مهم نباشد.
همین معیار در انتخاب سوژه را (توجه به مخاطب) میتوان به موارد دیگر نیز تعمیم داد. نوشتن درباره یک بازی رایانهای جدید میتواند موضوع جذابی برای برخی نوجوانان باشد. اما برای افراد میانسال یا کسانی که بازیهای رایانهای برای آنها جذابیتی ندارد، چندان مفید نباشد.
تأثیر رسانه در انتخاب سوژه
هر رسانه اعم از روزنامه، مجله، وبسایت، وبلاگ و غیره خط مشی و چارچوبهای خاص خود را دارد. همین ویژگیها محدودیتهایی را در انتخاب سوژه برای نویسنده ایجاد میکند.
مثلا من وقتی قرار است در زمینه فضا و نجوم مقالهای را برای مجله دانستنیها بنویسم، لازم است سوژههای عمومیتری را انتخاب کنم. اما هنگامیکه برای مجله نجوم مقاله مینویسم، این امکان را دارم که به سوژههای تخصصیتری بپردازم.
مهمترین معیار انتخاب سوژه در تولید محتوا توجه به مخاطب است و باید مخاطبمحوری را برای سوژهیابی به خوبی در نظر گرفت. در غیر اینصورت محتوای ما چندان دیده نمیشود.
منبع: علم نگار
گردآوریشده توسط شبکه پذیرش آگهی
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید?در گفتگو ها شرکت کنید!