«چالش‌های اینفوگرافیک در مطبوعات ایران»

📝 مریم سلیمی (مولف و مدرس دیتاژورنالیسم)

● چالش انتخاب نام
اینفوگرافیک در ایران که قریب به ۱۳ سال از عمر تجربه زندگی مدرن آن می‌گذرد، هنوز با چالش انتخاب نام روبرو است. اینفوگرافیک در ایران با چالش نامهای مختلف روبرو است و از آن به اطلاع نگاشت، داده نما، گرافیک اطلاع رسان، گرافیک اطلاعاتی، داده‌های دیدنی و… یاد می شود. هنوز در بین عامه مردم، اهالی فن و فرهنگستان ادب، اتفاق آرا برای نام در این خصوص دیده نمی شود.

● خلط نیوزگرافیک و اینفوگرافیک
علی رغم تفاوت نیوزگرافیک با اینفوگرافیک (با توجه به تفاوت بین اطلاع و خبر)، در ایران مرزی بین این دو وجود ندارد و از همگی به عنوان اینفوگرافیک یاد می‌شود. نیوزگرافیک در پی یک حادثه با یک یا چند ارزش خبری تهیه می‌شود و حادثه مربوطه را روایت بصری می‌کند در حالی که تمرکز اینفوگرافیک بر اطلاعات و انتقال اطلاعات به مخاطبان و کاربران است.

● چالش دسترسی به اطلاعات
بعضا دسترسی به اطلاعات و داده ها با سهولت همراه نیست و تناقض آمار، خود یک چالش در این مسیر است. امید است همکاری سازمان‌های مختلف با سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات بتواند در این مسیر موثر باشد.

● چالش ورود غیرعلمی
تب بهره گیری از اینفوگرافیک و تقاضای بالا برای تولید در این حوزه، سبب شده تا بعضاً افراد بدون یا با حداقل دانش علمی و فقط با تسلط به نرم افزارها در حوزه اینفوگرافیک وارد این حوزه شوند و با خطا و آزمایش در این حوزه حرکت کنند و بعضا با روش‌ها و نگاه‌های غیرعلمی خود، به ایجاد بدعت‌هایی در این خصوص اقدام کرده‌اند که گاه با پذیرش عمومی نیز روبرو شده که با اصول علمی و استانداردهای بین المللی سازگار نیست.

● چالش عدم کار تیمی
تولید اینفوگرافیک در ایران علی رغم تولید آن به صورت تیمی در جهان، عمدتا به صورت انفرادی یا با حضور تعداد بسیار محدودی از افراد تولید می‌شود. اینفوگرافیک حاصل کار تیمی است و لازمه آن داشتن واحد اینفوگرافیک در رسانه‌هاست و اعضای تیم مربوطه با تخصص‌های مختلف است. در حالی که رسانه‌های محدودی در ایران دارای تیم اینفوگرافیک هستند.
گرچه رسانه‌ها بخشی را در سایت خود یا در صفحه روزنامه‌شان به اینفوگرافیک اختصاص داده‌اند ولی این آثار با ارائه اطلاعات به یاری یک طراح (عاری از اینکه مسلط به اینفوگرافیک باشد یا خیر) تولید می‌شوند.
قطعا با باور بیشتر مدیران به حوزه اینفوگرافیک و نیوزگرافیک و قابلیتهای آن و انجام سرمایه گذاریهای لازم در این خصوص، ایجاد واحدی خاص این حوزه در این رسانه ها و آثار تولیدی در این خصوص، وضعیت بهتری می‌یابند.

● چالش تولید نیوزگرافیک
رسانه‌های کشور در واکنش به حوادث مهم، واکنش گرافیکی حرفه‌ای در قالب نیوزگرافیک نشان نمی‌دهند و در صورت تولید نیز روند واکنش به آن بسیار کند و ضعیف است که به نظر می‌رسد این مهم می‌تواند در کیفیت آثار تولیدی و انتقال محتوا به مخاطبان موثر باشند. علاوه بر اینها، اینفوگرافیک در ایران با چالشهای دیگری نیز روبروست.

● چالش عدم تنوع
اینفوگرافیک دارای انواع مختلفی است که در ایران فقط تمرکز بر نوع ایستا و در یکسال اخیر، موشن اینفوگرافیک است که به اشتباه موشن گرافیک یاد می‌شود. موشن گرافیک یک اصطلاح عام برای گرافیک‌های متحرک است در حالی که موشن اینفوگرافیک، اینفوگرافیک‌های متحرک هستند.
اینفوگرافیک‌های «برهم کنشی و یا تعاملی»، فیزیکال یا حجمی، نوری و لیزری، اینفوگرافیتی، آنلاین اینفوگرافیک و… انواع دیگر اینفوگرافیک هستند که علی رغم کاربردهای بسیار آنها، در ایران کمتر مورد توجه و استفاده قرار گرفته اند.

● چالش سرفصل‌ها و منابع درسی دانشگاهی
با اینکه در برخی دانشگاههای کشور، درسی مرتبط با نیوزگرافیک و اینفوگرافیک گنجانده شده (به عنوان یک اتفاق مثبت) ولی همچنان در این سرفصلها، خلطی بین نیوزگرافیک و اینفوگرافیک مشاهده شده و بین منابع عنوان شده با سرفصل‌ها، انطباقی بین آنها دیده نمی‌شود که قطعا اساتید و دانشجویان را با مشکل مواجه خواهد کرد.

● چالش تولیدات علمی
در دو سال اخیر، علاقمندی دانشجویان به حوزه اینفوگرافیک بیشتر شده ولی بعضاً به دلیل عدم هدایتهای لازم علمی، نتایج آثار از کیفیت علمی کافی برخوردار نیست و در صورت تولید آثار علمی، نتایج آن به کتابها و دیگر تولیدات علمی منجر نمی شود. با وجود برخی کتابهای تألیف و ترجمه موجود مرتبط، ورود به تألیف و ترجمه کتاب در این حوزه ضروری است و توجه بیش از پیش فعالان این حوزه را می طلبد.

📓 منبع: مدرسه روزنامه‌نگاری مهر